Ukraińska odmiana derenia jadalnego, która posiada jedne z największych ciemnoczerwonych owoców kształtem przypominających gruszkę, charakteryzuję się również niedużą wielkością pestek w owocach. Roślina o średnim tempie wzrostu, osiągająca po kilkunastu latach do 5 metrów wysokości. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, choć preferuje stanowiska nasłonecznione, gleby wapienne, żyzne, przepuszczalne. Roślina odporna na warunki miejskie oraz suszę. Dereń pięknie zdobi ogród nie tylko wiosną dzięki swym drobnym żółtym kwiatą, lecz także jesienią robi za ozdobe ogródu, gdy jego liście przebarwiają się na żółto i na czewono. Roślina przyjazna dla pszczół - dająca im jeden z pierwszych pożytków. Owoce służą przede wszystkim jako surowiec do sporządzania różnego rodzaju nalewek, konfitur lub jako dodatek do deserów. Jest to bardzo wartościowa odmiana ze względu na dużą plenność i niewielkie wymagania stanowiskowe. Zawierają cenne składniki odżywcze takie jak: cukry, pektyny oraz duże ilości witaminy P. Owoce w pełni dojrzałe doskonale nadają się do jedzenia na surowo (słodko-kwaśne) a także do wykonywania przetworów takich jak dżemy, konfitury. Można je kandyzować, niezastąpiona do sporządzania domowych nalewek i win.
Dereń jadalny zwany również dereniem właściwym (z łac. Cornus mas) pochodzi z południowo- wschodniej i środkowej Europy oraz zachodniej Azji. Roślina ta jest popularna na całym świecie, również w naszym kraju. W dawnej Polsce dereń jadalny był często sadzony przy dworach lub klasztorach, jako symbol wytworności i luksusu. Dereń jadalny jest krzewem lub niewielkim drzewkiem dorastającym, w zależności od odmiany, od 3 do 5m wysokości. Uprawiany jest głównie dla czerwonych, lekko kwaskowych owoców, z których wyrabiać można wszelkiego rodzaju przetwory (dżemy, marmolady, nalewki). Warto również zaznaczyć, że dereń jadalny ma ogromne walory dekoracyjne. Wyjątkowo pięknie wygląda na początku wiosny, w marcu, gdy roślina zaczyna kwitnienie. Dorodne żółte kwiatostany zdobią drzewko, jeszcze przed rozwinięciem się liści. Latem zaś spomiędzy zielonych liści wyłaniają się piękne, mięsiste, dojrzewające owoce, tworząc tym samym wyśmienitą ozdobę każdego ogrodu. Co więcej, również jesienią dereń jadalny nie traci na swej atrakcyjności. Ciemnozielone liście zmieniają wtedy barwę na czerwoną, tworząc niesamowity widok. Uprawa derenia jadalnego jest bardzo prosta i nie wymaga specjalistycznej wiedzy, czy środków. Roślina poradzi sobie w każdych warunkach glebowych. Należy jednak unikać miejsc z długo utrzymującymi się zastojami wody. Jeśli chcemy zaś uzyskać jak najdorodniejsze zbiory, trzeba pamiętać, iż gleba powinna być wtedy żyzna i przepuszczalna o odczynie obojętnym bądź lekko zasadowym. Dereń jadalny wykazuje również wysoką tolerancję wobec stanowiska. Poradzi sobie zarówno w półcieniu, jak i w pełnym słońcu. Warto jednak wiedzieć, że dobre nasłonecznienie pozytywnie wpłynie na ilość, wielkość, jak i smak owoców derenia. Kolejnymi zaletami tej wyjątkowej rośliny jest odporność na mróz, suszę i zasolenie. Przez co, świetnie sprawdzi się jako roślina miejska. Wówczas jednak powinien on pełnić funkcję jedynie dekoracyjną, ponieważ jego owoce mogą tracić przez to swe walory smakowe. Dereń jadalny jest również wysoce niepodatny na choroby i szkodniki. To gatunek długowieczny, nie lubi jednak przesadzania w starszym wieku. Należy więc dobrze przemyśleć wybór miejsca rozwoju dla tego krzewu.
Oferowane sadzonki są szczepione - co oznacza, że bardzo szybko będą mieć owoce - zakwitają już w następnym roku po posadzeniu!
Dereń jadalny znalazł zastosowanie w medycynie naturalnej m.in. jako środek zapobiegający i leczący anemię, dolegliwości żołądkowe, a także w chorobach nerek. Owoce zawierają wiele pierwiastków mineralnych, przede wszystkim żelaza, a także potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi i manganu, jak również beta-karoten, flawonoidy, kwasy organiczne (jabłkowy i chinowy), pektyny, garbniki i cukry (ok. 10-13 proc.). Są również bogatym źródłem witaminy C (średnio 100-200 mg w 100 g), a także P i A. Czerwone odmiany derenia są bogatym źródłem antocyjanów (przeciwutleniaczy z grupy związków flawonowych i barwników), których zawartość może wynieść ponad 900 mg/100g, przy czym w skórce jest ich 4,5-krotnie więcej niż w miąższu. Zaś w medycynie ludowej nalewka z owoców lub kwiatów derenia jadalnego znalazła zastosowanie jako skuteczny środek przeciwgorączkowy, na przeziębienie i podniesienie odporności organizmu. Słynna dereniówka jest traktowana także jako lek na podagrę. W medycynie niekonwencjonalnej okłady na czoło z wywaru z owoców derenia są stosowane w celu łagodzenia migren, a kąpiel z dodatkiem wywaru z kory i liści, by przynieść ulgę w bólach reumatycznych i artretyzmie (podagrze). Natomiast w stomatologii gałązki z derenia wykorzystywane są jako skuteczny środek do czyszczenia zębów. Współczesne badania naukowe dowiodły także, że antocyjany zawarte w owocach derenia jadalnego wykazują działanie przeciwnowotworowe, jak również skutecznie zapobiegają rozwojowi stanów zapalnych w organizmie. Ponadto wykazano, że wpływają na wzrost wydzielania insuliny.
Owoce derenia można spożywać na surowo lub wykorzystać do sosów (np. do dziczyzny), dżemów, konfitur, syropów, soków, likierów i nalewek. Z derenia wytwarza się także nadzienie do cukierków. Derenia można również kisić wyjdą wtedy tzw. fałszywe oliwki!
Do tego produktu mogą byc przydatne:
© Szkółka Matysiak